Gevolgen

Hier leest u over de gevolgen die mantelzorg heeft voor de mentale en lichamelijke gezondheid van mantelzorgers. Veel mantelzorgers zijn chronisch overbelast, hetgeen kan leiden tot oververmoeidheid, stress en soms burn-out. Voor sommige mantelzorgers heeft het bieden van mantelzorg ook financiële consequenties. Daarnaast kan het gevolgen hebben voor hun relatie, gezin, vrijetijdsbesteding en sociale contacten. U kunt hier ook meer lezen over de veranderende relatie tussen mantelzorger en zorgvrager en wat de impact van het bieden van mantelzorg op het leven van een jonge mantelzorger kan zijn. Tot slot vertellen mantelzorgers hoe zij omgaan met de gevolgen van het mantelzorgen.

Sommige mantelzorgers hebben zorgtaken die hen lichamelijk belasten, bijvoorbeeld omdat ze de zorgvrager moeten tillen, draaien of begeleiden. Ook ervaren mantelzorgers soms een verminderde weerstand, zijn ze vaker ziek of krijgen ze lichamelijke gebreken waardoor ze het gevoel hebben sneller af te takelen.

Bij veel mantelzorgers leidt de lichamelijke en/of mentale belasting tot oververmoeidheid, stress en soms zelf burn-out. Dit kan veroorzaakt worden door overbelasting, slaapgebrek en zorgen.

Het verrichten van mantelzorgtaken heeft bijna altijd gevolgen voor het gezinsleven van de mantelzorger of de relatie met diens partner (indien daar sprake van is). Wat deze gevolgen zijn hangt af van de relatie die de mantelzorger heeft met de zorgvrager. Als de zorgvrager een kind is dan kan het bieden van mantelzorg als onderdeel van het gezinsleven worden beschouwd. Dat kan er soms toe leiden dat een gezin hechter wordt, maar het komt ook voor dat broertjes en zusjes ondergesneeuwd raken. Het bieden van mantelzorg kan tevens de mogelijkheden voor uitstapjes beperken. Dit geldt ook wanneer een van de ouders in het gezin de zorgvrager is. Kinderen nemen dan vaak een deel van de mantelzorgtaken op zich. Er worden ook positieve gevolgen van het bieden van mantelzorg genoemd. Zo hebben sommige mantelzorgers een sterkere relatie met hun partner gekregen. Ook vinden enkele ouders van kinderen die mantelzorg bieden het positief dat deze daardoor leren om zorgzaam te zijn. Als de zorgvrager een familielid is dat niet bij het gezin in huis woont, zoals een grootouder, oom of tante dan heeft dat als extra gevolg dat de mantelzorger minder tijd voor de kinderen heeft.

Veel mantelzorgers ervaren dat er weinig tijd overblijft voor henzelf, waardoor hobby’s en sociale contacten er vaak bij in schieten. Ook valt het soms lastig te organiseren omdat ze dicht in de buurt van de zorgvrager moeten blijven. Voor mantelzorgers die voor hun partner zorgen verandert de vrijetijdsbesteding ook omdat hun partner niet meer hetzelfde kan als vroeger. Lange wandelingen maken of actieve vakanties zijn dan bijvoorbeeld niet meer mogelijk. De meeste mantelzorgers vinden het wel erg belangrijk om dingen voor zichzelf te blijven doen, maar hebben er beperkte tijd of energie voor. Soms zijn er weinig tot geen sociale contacten meer overgebleven in het leven van mantelzorgers, terwijl de meesten wel aangeven deze contacten belangrijk te vinden, omdat ze energie opleveren en steun bieden.

Veel mantelzorgers ervaren dat er door het mantelzorgen een verandering in de relatie met de zorgvrager is ontstaan. In sommige gevallen wordt de relatie intenser. Vaak krijgt deze steeds meer het stempel van een ‘zorgrelatie’. In het geval van een (groot)ouder voelt het dan alsof de rollen omdraaien. Eerst werd er voor hen gezorgd en nu zorgen zij voor hun (groot)ouder. Hierdoor veranderen verhoudingen binnen een gezin. Binnen een liefdesrelatie komt er soms spanning op de relatie te staan, maar de band kan ook sterker worden. Partners die mantelzorg bieden ervaren soms dat het lastig is om partner te blijven, en niet zorgverlener te worden. Dit geldt eveneens voor (klein)kinderen: bij oma op bezoek gaan wordt ineens oma verzorgen. In een relatie komen mantelzorgers soms meer alleen te staan als hun partner niet meer in staat is mee te beslissen. De gelijkwaardigheid wordt dan minder. Sommige mantelzorgers ervaren dat de zorgvrager hun aandacht erg opeist. Ze doen een groot beroep op de mantelzorger, waar de relatie onder kan gaan lijden.

Als je al van jongs af aan mantelzorger bent kan dat grote invloed hebben op je jeugd. Je wordt vroeg zelfstanding en sommigen gaan zo snel mogelijk uit huis. Sommige mantelzorgers kregen als kind weinig aandacht en nodigden liever geen vriendjes uit om bij hen thuis te komen spelen. Er kan ook veel verdriet bij komen kijken als je merkt dat je vader of moeder ziek is.

Mantelzorgers gaan op uiteenlopende manieren met hun situatie om. Sommigen drukken hun emoties weg, hetgeen tot gevoelens van eenzaamheid kan leiden. Ze blijven doorzetten en houden zich sterk. Veelal gaan ze op de automatische piloot door: “je doet het gewoon omdat je geen andere keuze hebt.” Veel mantelzorgers willen ook niet zielig gevonden worden en doen alles het liefst zelf. Hulp vragen vinden ze moeilijk. Anderen hebben een groot relativeringsvermogen en kiezen er bewust voor om te focussen op het positieve. Ze zijn dankbaar voor wat ze wel hebben en richten zich op wat nog wel kan. Sommige mantelzorgers benadrukken het belang om met anderen te praten over hun gevoelens, ook al is dat vaak moeilijk. Andere manieren om mantelzorg vol te kunnen houden zijn: voldoende tijd voor jezelf nemen, je af en toe even uit de situatie begeven (bijvoorbeeld weekendje weg), voldoende rust nemen, humor (soms ook sarcastisch), controle houden over de situatie, grenzen stellen en geen aandacht besteden aan mensen die negatieve energie kosten. Sommige mantelzorgers zoeken professionele hulp in de vorm van therapie of coaching of kiezen ervoor om hun ervaringen in te zetten om andere mantelzorgers te helpen. Ook hun geloof geeft sommige mantelzorgers de kracht om door te gaan.