Clara

Als kind ontvluchtte Clara vaak het huis. Haar moeder overleed op jonge leeftijd en binnen een korte tijd kreeg ze een stiefmoeder waar ze het niet goed mee kon vinden. Op jonge leeftijd kwam ze in aanraking met alcohol en drugs en had ze veel korte relaties met jongens. Toen ze begon met studeren voelde ze zich anders dan de mensen die een andere ‘normale’ jeugd hadden beleefd. ‘Ik had gewoon een aantal ervaringen waar ik ook nooit over sprak, waar ik me heel erg voor schaamde.’

Clara studeerde psychologie in 1984 waar ze veel twijfel over had. Ze twijfelde of ze de studie aankon en was hier heel onzeker over. Dit gevoel bleef maar toenemen. Clara zat steeds meer in haar hoofd en werd overspoeld met deze onzekere gedachtes. Ze haalde zichzelf steeds meer naar beneden en raakte steeds verder verwijderd van wie zij was. Ze raakte geïsoleerd, zij afspraken af en sloot zich op in haar kamer. ‘En ik, ik had toen wel een relatie, maar dan voelde ik me ook steeds minder pluis en ik ging ook allemaal afspraken afzeggen en ja, op een gegeven moment, dat kan ik me nog heel goed herinneren, dacht ik, begon ik eigenlijk te denken van ik besta ook niet echt.’

Haar eerste psychotisch ervaring staat haar nog goed bij. Ze voelde zich als een hologram, een soort beeld van puntjes dat niet echt leeft. Dit ervaarde ze als vrij akelig. In een paar weken tijd ging Clara van een normaal functionerende student naar een ‘’dood vogeltje op de bank’’. Ze deed voor niemand meer de deur open en al snel lag ze de gehele dag te malen op de bank. Ze voelde zich verschrikkelijk, haar complete perspectief was weg.

Haar vriend en vrienden begonnen zich ongerust te maken. Ze dronk en at ook bijna niet meer. Uiteindelijk hebben ze contact opgenomen met haar vader. Die heeft haar naar de huisarts gebracht waar ze verschillende medicijnen voorgeschreven kreeg. Clara raakte steeds verder verwijderd van de wereld. Ook werd ze suïcidaal. Dit leidde tot een korte opname.  

Op een gegeven moment sloegen haar gedachtes van er niet toedoen naar drukte. Ze is toen van een dak gesprongen wat gelukkig geen letsel heeft veroorzaakt. Daarna is ze opgenomen door de crisisdienst en in de separeer terecht gekomen. Tijdens deze langere opname kreeg ze de classificatie schizo affectieve stoornis.

Van de separeer heeft ze weinig herinneringen. In de 6 weken dat ze daar gezeten heeft kreeg ze last van hallucinaties. Ze hoorde stemmen en dacht dat ze het slachtoffer was van een medisch experiment. Ze weet nog goed dat het haar niet lukte om te communiceren met mensen. Wel communiceerden mensen over haar. Ze had geen idee wat er aan de hand was en blikt hierop terug als een angstige en vervreemdende ervaring. Clara kan zich nog goed herinneren dat ze buiten een sigaretje mocht roken met een verpleegkundige van haar leeftijd waar ze over punkmuziek mee kon praten. ‘En dat is voor mij een moment geweest waarom ik weer veel meer in realiteit kwam. En toen begon ik me ook opeens af te vragen van: ja, wat doe ik hier? Waarom ben ik hier en begon ik me ook weer te herinneren van: ik heb ook een leven in [stad in Nederland], want dat was ook helemaal kwijt, want dat dat is eigenlijk achteraf gezien misschien nog het meest indrukwekkend. Dat je dus in zo'n lange separatie eigenlijk je identiteit ook kwijtraakt. Ik wist gewoon niet meer wie ik was’

Tegen het advies van de zorgprofessionals is ze kort daarna met ontslag gegaan waarna ze een lange tijd door Nederland heeft rondgezworven. Uiteindelijk is weer in haar eigen huis terechtgekomen. Ze heeft toen enkele vrienden gehad die voor haar hebben gezorgd. In die tijd was ze nog flink ontremd. Naast vakken psychologie ging ze ook naar andere vakken zoals Chinees en wiskunde. ‘Ik was overal te vinden. Dus zo heb ik een hele tijd heel rommelig geleefd met een soort eigen teampje van een paar vrienden om me heen die echt wel ja probeerde voor mij te zorgen en me af en toe eten brachten of me dan weer eens nachts uit de kroeg haalde of zo.’

Clara is mede dankzij de hulp van haar vrienden nooit meer opgenomen geweest. Uiteindelijk is ze bij een inloophuis psychiatrie dat opgericht was door cliënten en medestudenten die vonden dat de zorg anders moest terechtgekomen. Hier kwam ze in contact met lotgenoten wat haar erg goed heeft gedaan. De gesprekken en de bardiensten die ze op een gegeven moment kon draaien daar hebben ervoor gezorgd dat ze weer met beide benen op de grond kon staan. Een vriendin zei op een gegeven moment tegen haar dat ze haar weer een beetje begon terug te kennen zoals ze was.

Tijdens haar studie merkte Clara dat docenten soms nog twijfelden of ze het aankon. In haar specialisatie tot psychotherapeut heeft ze na eerdere afwijzingen een leertherapeut gevonden die niet zo’n probleem van haar verleden maakte.

Nu bijna 40 jaar later merkt Clara dat ze nog weinig last heeft van haar psychose gevoeligheid. Ze merkt dat ze soms nog achterdochtig en onzeker kan worden. Dit checkt ze dan met haar omgeving om die twijfel weg te nemen. Het heeft lang geduurd voordat ze met collega’s haar verleden heeft gedeeld. ‘Toen ik 53 was en heb ik besloten om gewoon open te zijn, ook met collega’s. Ik was het gewoon zat om bang te zijn. Daar komt het op neer en ik dacht: ja, ik, ik ga het opengooien en dan zie ik het wel. Ik wil, ik wil gewoon niet meer met dat geheim rondlopen en de angst dat dat iemand er ooit achter komt en alsnog ja, mij gaat stigmatiseren.’ Wat daar enorm bij hielp was dat een collega, een psychiater en directeur van haar werk zelf ook tijdens een studiedag open sprak over zijn ervaring met psychische kwetsbaarheid.

Clara heeft inmiddels twee zonen in de twintig en heeft een regelmatig leven met veel routines. Ze houdt ervan om in de ochtend vroeg haar honden uit te laten en heeft een trouwe vriendengroep waarmee ze graag dingen afspreekt. Haar psychotische ervaringen worden gezien als een meerwaarde in haar werk als psycholoog. ‘Mijn ervaringskennis ook heel veel gebruikt. Een collega, de psychiater van haar team zegt regelmatig tegen cliënten van: nou, ik heb nog een psycholoog in de aanbieding die ook psychotisch is geweest. Hoe zou je het vinden om daar een keer mee te willen praten, en dat vinden mensen dan toch bijna altijd wel interessant.’